Het afscheid van een kraker: brug tussen twee werelden

Tijdens mijn werk kom ik soms in bijzondere situaties terecht. Zo ook deze keer, toen het boegbeeld van de krakersbeweging in Utrecht overleed. De uitvaartverzorger vroeg mij, als ritueelbegeleider, om te zorgen voor een balans tussen de inbreng van zijn mede-krakers, hun vriendschap en gevoel, zonder voorbij te gaan aan het feit dat hij ook een kind was dat wordt gemist door zijn familie.

Een uitdaging, want hoe verbind je de verhalen van zijn kameraden met die van de familie die soms een heel ander beeld van de overledene heeft? Mijn rol was om deze twee werelden samen te laten komen. Door zorgvuldig te luisteren naar alle betrokkenen en de rode draad in zijn leven te vinden, kon ik een ceremonie vormgeven die recht deed aan zowel de rebel als de zoon.

Gemeenschapszin
Wat opviel was de enorme gemeenschapszin van de krakers. Ze toonden grote inzet, creativiteit en toewijding. Van het beschilderen van zijn kist met krakerssymbolen, Squat the Moon (kraak de maan), het kiezen van een deel van de muziek, hun verhalen, het organiseren van een bijeenkomst met eten en muziek na afloop van de uitvaart op het terrein waar hij op het laatst woonde, alles ademde hun karakteristieke betrokkenheid en solidariteit.

Herinneringen van de familie
Tegelijkertijd was er zijn familie, die hem kende als zoon en broer, maar die hem al jaren veel minder zagen. Ik had een uitgebreid gesprek met hen, waarin ze herinneringen ophaalden aan zijn jeugd en jonge jaren. Dat gedeelte van zijn leven zou ik voor hen vertellen.
Zij vonden het bijzonder om in de gesprekken met de krakers hun zoon van een andere kant te leren kennen. Dat deed hen veel goed.

De uitvaartplechtigheid
Een kleurrijke groep genodigden met veelal stevige schoenen aan kwam op de dag van de uitvaart de aula binnen. Na afloop moest er wel wat modder opgeveegd worden.
Drie mede-krakers vertelden over de verschillende locaties die zij vanaf de jaren ’90 gekraakt hadden, beginnend bij de Vismarkt. Hun speeches waren doorspekt met anekdotes over acties, idealen en veel humor. Gevoelens van verdriet toonden zij openlijk.

Dat hij hen leerden om creatief te zijn, door te zetten en vooral om altijd een beetje tegendraads te blijven. Hoe mooi en leerzaam ze het vonden hoe rustig hij kon leven. Dat er bij hem altijd plek was om even te kletsen om samen ergens over te klagen. Dat hij een legende blijft in Utrecht. Hij heeft zoveel betekend voor zoveel mensen. Hoe ontzettend ze hem gaan missen.

Het was helaas vrij kil in de aula. Hij was altijd in de weer met hout. Hij hield van standje sauna, en hij zorgde er altijd voor dat er genoeg hout voor de kachel klaarlag. Met een kleine kwinkslag kon ik op deze technische storing reageren.

Mijn overweging over een eigen plek
Hij leefde op zijn eigen manier, zocht zijn plek in de wereld, balancerend tussen werelden die niet altijd bij elkaar pasten.
Aan de rafelranden van de maatschappij vond hij zijn plek, niet zomaar gegeven, maar genomen, gebouwd. Een plek die hij zelf en met geestverwanten vormgaf, waar ruimte was voor dromen, vrijheid en verbinding.
Liefdevol, creatief, eigenzinnig en met overtuiging. Hij zag mogelijkheden waar anderen alleen muren zagen. Maar ook kende hij de strijd, de onzekerheid, het gevecht om ruimte, om gehoord te worden, om te bestaan.

Nu hij er niet meer is doet dat pijn. Het verlies is groot, de leegte voelbaar.
Toch leeft hij voort in wat hij achterlaat: in de mensen die hem liefhadden, in de mensen die hij raakte, de plekken die hij kleur en betekenis gaf, de ideeën die hij deelde, in de gedachte dat iedereen een plek verdient. Mogen we daarin troost en inspiratie vinden, elkaar blijven zien en ruimte maken voor wie nog zoekt.

Petit fours
Voor bij de condoleance maakte zijn broer die patissier is petit fours met daarop het krakerssymbool, een breekijzer en sloophamer.

Crowdfunding
Tijdens de dagen dat de uitvaart vorm kreeg, werd ik ondergedompeld in de wereld van de krakersbeweging. Ze deelden krantenartikelen en verhalen over vroeger tijden.
Tijdens het nabelgesprek met de familie vertelden ze dat zijn kameraden een crowdfunding waren gestart om bij te dragen in de kosten van de uitvaart.

Werelden die samen komen
Het werd een uitvaart waarin contrasten naast elkaar mochten bestaan. Waar werelden elkaar vonden in woorden, muziek en rituelen. Waar vrienden en familie elkaar soms voor het eerst echt hoorden. En waar een leven dat zoveel heeft losgemaakt, een afscheid kreeg dat even veelzijdig en bijzonder was als de man zelf.

Ik deel dit verhaal met toestemming van de familie.