Hij was een echte spelletjesman. Liefst de hele dag Rummikub spelen met de kleinkinderen en bridgen. Hij nam de boerderij over van zijn ouders. Zijn dochter herinnert zich nog goed dat ze bij haar vader op de tractor zit. Hij melkt de koeien, terwijl zij bloemen plukt. Het hooi binnenhalen en kuilen waren de hoogtepunten van het jaar. Op zoek naar een symbool voor bij zijn afscheid noemen zijn dochter en kleindochter dan ook direct de speelkaart hartenboer. In het kaartspel moest hij spelen met de kaarten die hij in handen kreeg. In het leven moest hij omgaan met dat wat het leven hem aanreikte. Hij speelde het levensspel vol liefde.
Mijn telefoon rinkelt. Op zoek naar iemand die op mooie wijze woorden kan geven bij zijn uitvaart, heeft een mij bekende uitvaartbegeleidster mijn naam genoemd. Natuurlijk doe ik dit graag en we spreken af voor de volgende dag. In het huis van de overledene ontmoet ik zijn dochter en kleindochter. Al pratend word het me al snel duidelijk dat deze familie gevoel heeft voor symbolen en rituelen. Dat is mooi om te ervaren.
Mijn pen vliegt over het papier om alles te noteren wat er aan herinneringen naar boven komt. Heel bewust en met aandacht voor iedere handeling geven wij samen zijn afscheid vorm.
Natuurkist met vogelhuisje
Hun vader en opa ligt in een populierenhouten kist, natuurkist Peppel (https://biesvelden.nl/peppel/). Populierenhout is heel zacht, door de zachte structuur is het fijn om de kist aan te raken. Van het restmateriaal is er een vogelhuisje voor de nabestaanden. Dit is voor de familie wel heel bijzonder. De afgelopen maanden broedde er namelijk ineens tot twee keer toe een merel in de struik voor zijn raam. Tijdens zijn ziekbed zag hij dit wonder zich voltrekken en wees iedere bezoeker erop. De jonge vogeltjes zijn allemaal veilig uitgevlogen.
Woorden ter overweging
Op de dag van de uitvaart steken, na mijn openingswoorden, de kinderen en kleinkinderen kaarsen aan en er klinkt muziek. Zowel de zoon, dochter als twee kleindochters spreken, terwijl ik zijn levensverhaal vertel. In mijn overweging ga ik in op het symbool.
Hij zag zijn kansen en handelde. Net als in het spel door op het juiste moment in en uit te stappen. Je kaarten op tafel leggen. Of je troefkaart uitspelen. Het is maar hoe de kaarten vallen, dat hangt van het lot af en nakaarten heeft geen zin zoals hij zelf zei.
Op jullie vraag, hoe hoop je dat het in de hemel is, antwoordde hij: “Ik hoop er spelletjes te kunnen doen, te kunnen bridgen. Samen met Diny, zijn vrouw. En dan niet elke keer winnen, het moet wel spannend blijven, er moet een uitdaging zijn.”
Hoe speel jij het levensspel?
Speelkaarten bij het graf
Aan het einde van de ceremonie draaien twee kleindochters de schroeven op de kist dicht. Het is een ontroerend en plechtig ritueel-moment. Voor de laatste groet bij het graf heeft een kleindochter speelkaarten gemaakt: de hartenvrouw en de hartenboer. De kist blijft op maaiveld hoogte staan. Het is mooi om te zien hoe iedereen met aandacht een speelkaart neerlegt. Het maakt het afscheid rond.
Met een dreigend onweer in de verte wandelen we terug naar het rouwcentrum. Een kleindochter met een cateringbedrijf heeft taartjes gebakken en zo heeft ieder gezinslid een actieve rol. Met elkaar kijken we terug op een bijzonder afscheid met een passend symbool als drager van het ritueel.
Ritueelbegeleiding
Als ritueelbegeleider kan ik je helpen bij de invulling van een persoonlijke afscheidsceremonie. Jouw wensen en die van de overledene dienen daarbij als uitgangspunt. Met aandacht luister ik naar wat nabestaanden mij vertellen over degene die is overleden, de verhalen en herinneringen. We gaan op zoek naar de essentie: wie was hij of zij, wat heeft deze persoon voor jou betekent, wat neem je mee?
De ervaring leert dat een symbool, thema of rode draad vaak spontaan naar boven komt. Daarbij is het belangrijk dat het herkenbaar is voor de mensen eromheen. Voor meer informatie zie: www.levenswending.nl.
Ik ben aangesloten bij de Landelijk Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders.