Tijdens mijn bezoek aan de natuurvoedingswinkel spreekt een bekende mij aan. Ze wil iets speciaals doen met haar zussen en de kleinkinderen van haar ouders die al jong zijn overleden. Zij en haar zussen zijn geboren en getogen op een boerderij. Een paar kleinkinderen hebben oma maar kort meegemaakt. Opa was al voor hun geboorte overleden.
Deze vraag sluit aan bij mijn focus tijdens mijn opleiding tot ritueelbegeleider: natuur en zusterschap. Van jongs af aan ben ik meegenomen de natuur in, het is een rode draad in mijn leven. Daarnaast heb ik twee zussen, een aantal vriendinnenclubjes en deel ik graag met vrouwen. Hoe mooi is het om naast iets gezelligs te doen, ook een ritueelmoment vorm te geven om zo tot verdieping te komen?
Kleinkinderen en hun grootouders
Op een later tijdstip praten we door over haar vraag. Zij vertelt dat haar vader deze zomer 80 jaar zou zijn geworden. Het is haar wens dat de kleinkinderen hun grootouders beter leren kennen. Ik wil hen hierin graag begeleiden. Voor de kennismaking met haar zussen bereid ik mij dan ook goed voor om in korte tijd zo veel mogelijk informatie te verzamelen. Op een groot vel teken ik een zonnebloem met trefwoorden in ieder blad. Zij krijgen geeltjes om bij het betreffende onderwerp in één van de blaadjes te plakken.
Mijn vragen gingen over:
- Karakteristieken ouders (ieder afzonderlijk en als stel)
- Hoe leerden ze elkaar kennen, werk, hobby’s, vakanties, vrije tijd, vrienden, levenspad?
- Maatschappelijk, kerk, normen en waarden, sociale context?
- Waarin lijken jullie en de kinderen op de ouders?
- Kwaliteiten/eigenschappen/uiterlijk?
- Wat voor vruchten hebben ouders voortgebracht? Wat wilden ze doorgeven?
- Wat pakken de kinderen uit? Wat neem je wel/niet mee?
Een waardevolle ochtend
Het is een vruchtbare en waardevolle ochtend, waarin emoties en verhalen gedeeld worden. Voor het eerst spreken zij met z’n vieren over dit verlies, het gemis van hun ouders. Ook hoe zij hun jeugd en ouders ervaren hebben, de leuke en minder leuke kanten. Op het graf van hun ouders is een glasmozaïek van een levensboom. De symboliek hiervan gaat zeker aandacht krijgen.
Terug naar je wortels
Het idee ontstaat om de familiedag op de boerderij van hun jeugd te doen. De kleinkinderen kunnen zo het leven op een boerderij ervaren, er kunnen verhalen verteld worden en herinneringen opgehaald. In de middag is dan het ritueel. En ze komen zelf met het idee om het ’doorgeven’ zichtbaar te maken door het ontsteken van kaarsen, eerst die van henzelf aan een ‘stamkaars’ en daarna die van de kleinkinderen. Eén zus laat op vier grote kaarsen een foto van de boerderij maken en op acht kleinere kaarsen een foto van opa en oma.
Na ons voorgesprek krijg ik fijne bedankmails van de zussen: ‘Wát een rijkdom hebben we al opgehaald, nu al. Ik vond de ochtend fijn, omdat we beelden, herinneringen, mooie dingen en verdriet deelden met elkaar. Met name dat laatste is niet zo gewoon in ons gezin, maar wel heel waardevol.‘
Het ritueel tijdens de familiedag
De familiedag breekt aan. ’s Ochtends heeft de familie een rondleiding met veel verhalen door de boer, die hun ouders nog gekend heeft. Als ik arriveer hebben ze net buiten gepicknickt. De kleinkinderen zijn in het hooi aan het spelen en met de jonge poesjes. We zoeken een geschikte plek om het ritueel te doen. Het wordt een stuk gras, beschut door een haag en een oude beukenboom, met uitzicht op het weiland en de koeien.
Ontsteken van de kaarsen
Zo zitten we in een kring met in het midden een tafeltje met de kaarsen en een vaas met takken. In mijn verhaal komt het symbool de levensboom naar voren. Ik geef hen de essentie terug van hetgeen ze mij vertelden. Vervolgens nodig ik de zussen uit om hun kaars te ontsteken aan de ‘stamkaars’ in het midden, symbool voor hun ouders. Daarna geven hun partners aan hun kinderen een kaars en die worden aangestoken met de kaarsen van hun moeders. Het doorgeven van het licht als symbool voor het doorgeven van herinneringen, waarden en gelijkenissen met hun (groot)ouders. Als alle kaarsen branden spreek ik een wens uit. De kleinkinderen beginnen daarna spontaan te klappen. We zitten nog even in stilte met de brandende kaarsen.
Schrijven over opa en oma
De oudste zus legt daarna aan de kinderen uit dat ze op papier vragen of dingen over opa en oma kunnen schrijven, tekenen, plakken. Al deze brieven worden in de oude paardrijcap van opa gedaan. Daarna trekt steeds iemand een brief en leest voor wat erop staat. Dit geeft aanleiding tot allerlei verhalen. Ondertussen is er voor iedereen een glas sap en een plak eigengemaakte cake. Tijdens deze activiteit kan alles een beetje zakken.
Het was een bijzonder proces met elkaar en een mooie dag. Later maakte ik voor hen nog een boekje met alle teksten.
Reacties na afloop
Enkele zussen waren in het begin aarzelend over het deelnemen aan een ritueel. Ze vonden het spannend. Na afloop waren ze echter ontzettend blij dat ze dit met elkaar hebben gedaan. Het heeft zoveel moois gebracht. Deze ervaring gunnen zij anderen ook. Weer kreeg ik lieve mails van hen.
‘Ik merkte dat het me goed deed om zo met ons allen een kaars en lichtje door te geven aan de kinderen onder de bomen met uitzicht op de koeien!’
‘Tijdens het lezen van je tekst was het muisstil Karin. Je hebt goed geluisterd naar onze belevenissen en verhalen en er een overwogen en helder levensverhaal van gemaakt!’
‘Heel hartelijk dank voor het prachtige boekje dat je hebt gemaakt: zoveel zorgvuldigheid, gevoel voor stijl, zowel in tekst als in vormgeving. Ik vind het echt een kadootje erbij. Want zondag heb ik al heel waardevol ervaren. Het deinde nog wel even na en heb dat vooral met mezelf verwerkt. De manier waarop jij het ritueel vormgaf, was mooi, rustig en heel goed gekozen.’
Levenswending
Mocht jij interesse hebben in het samen vormgeven van een ritueel, bijvoorbeeld bij een zussen- of familiedag of andere speciale dag in het jaar, neem dan gerust vrijblijvend contact met mij op. Tel. 06-29078056, www.levenswending.nl.
Ik ben aangesloten bij de Landelijk Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders.