Al eeuwenlang wordt in verschillende culturen in de laatste dagen van oktober en begin november een feest gevierd om de gestorvenen te herdenken of om de verbinding met de gestorvenen te versterken. Het is een bijzondere periode. Er wordt gezegd dat in deze tijd de sluier tussen de wereld van de levenden en de wereld van de doden het dunst is. Hierdoor kun je gemakkelijker met de overledenen in contact komen en ze om hulp en raad vragen. Het is de tijd van ondermeer Allerheiligen en Allerzielen, Halloween, Dias de los Muertos (Dag van de Doden) en Samhain, een Keltisch nieuwjaarsfeest.
Allerheiligen en Allerzielen
In Nederland kennen we de gekerstende vorm van dit feest, dat Allerheiligen en Allerzielen wordt genoemd. Dit is een christelijk ritueel, ontstaan rond de 12e eeuw. Allerheiligen op 1 november is een gedenkdag voor alle heilige gestorvenen. Tijdens Allerzielen op 2 november worden in de kerken de overledenen van het gewone volk herdacht. De seculiere vorm wordt ook wel de Dag van Gedenken genoemd.
Van oude tradities naar nieuwe rituelen
Op steeds meer plekken in Nederland worden tijdens herdenkingen op eigentijdse wijze dierbare overledenen herdacht. Mensen putten er kracht en troost uit om verdriet samen met anderen te delen. Of de nabestaanden plaatsen bloemen op het graf en branden een kaars bij een foto van de overledene. Zo blijven zij met hun dierbaren verbonden.
Ida van der Lee van Allerzielen Alom is een belangrijke inspirator geweest. Zij organiseerde in 2005 de eerste Allerzielen-viering op de Nieuwe Ooster in Amsterdam.
Een Keltisch overgangsritueel
Op een kleed in het midden van de kring liggen takken van de hedera (klimop). Al in de oudheid was de klimop als groenblijvende plant het zinnebeeld van het eeuwige leven. Maar ook van trouw en gehechtheid doordat de plant zicht strak en stevig hecht aan een muur, boom of grafmonument. Met aandacht heb ik een Keltisch overgangsritueel voorbereid om onze voorouders te eren. Een dikke brandende waskaars verspreidt een fijne geur en werpt een zacht licht in de ruimte. Om de de grote kaars is een cirkel van kleine waskaarsen. Vuur was voor de Kelten betekenisvol. In het opstijgen van de rook zagen zij het opstijgen van de geest naar wat zij zagen als thuis.
Samhain
Na mijn welkom nodig ik alle aanwezigen uit om op een papieren hartje de naam van een voorouder, een overleden dierbare, te schrijven. Ik vraag ze dit briefje bij hun hart te houden als ik het lied Samhain zing. De rustige gitaarklanken en mijn stem geven ruimte aan herinneringen en gevoelens. Er heerst een serene sfeer. Na het vertellen van een verhaal zingen we samen nog een keer het lied. Het kleine waskaarsje mag samen met het namenhartje mee naar huis worden genomen. Op een speciaal moment kunnen ze dit dan branden.
Ontzag voor Moeder Aarde
Natuurreligies zoals die van de Kelten en Germanen gaan er vanuit dat alles onderling met elkaar verbonden is. Bij de natuurvolken is er ontzag voor de natuur, voor Moeder Aarde. Vaak wordt in een natuurreligie geloofd dat je na het huidige leven voortleeft als een geest, die invloed heeft op de nabestaanden. Zij geloven dat alles een geest (of ziel) heeft: de planten, de dieren, de stenen, je huis. Ze zagen ons lichaam als de omhulsel van de ziel, bij overlijden doe je als het ware je jas uit.
Het lied van Samhain
Op het album ‘The circle of the seasons’ van Lisa Thiel staan liederen die horen bij de verschillende jaarfeesten. In het lied Samhain worden de voorouders (our kin) uitgenodigd, geëerd en bedankt.
Samhain, Samhain, let the ritual begin
we call upon our sacred ancestors to come in
Samhain, Samhain, we call upon our kin
we call upon our dear departed loved ones to come in
The Veil between the worlds is thin
our hearts reach cross the sea of time to bring our loved ones in
Samhain, Samhain, we honor all our kin
we honor those who’ve gone before as the Great Wheel turns again
Levenswending
Omdat ik het belangrijk vind om eigentijdse vormen van herdenken te creëren, hielp ik meermaals mee met de voorbereiding en uitvoering van herdenkingsbijeenkomsten. Dit doe ik door het schrijven van teksten of het zingen van passende liederen. Maar ook voor het vormgeven van een klein persoonlijk overgangsritueel kun je mijn hulp inroepen. Neem gerust contact op via karin@levenswending.nl.
Ik ben aangesloten bij de Landelijk Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders.