Sinds een paar jaar heb ik Syrische buren, een echtpaar met kinderen. Mijn buren zijn moslim. Ooit woonden zij in Aleppo, maar ze zijn via Turkije uiteindelijk in Nederland terecht gekomen. Mijn buurkinderen gingen naar de Taalklas waar ik vrijwilliger was en zo ontstond er een leuk contact. Helaas spreken de ouders, met name de moeder, nog maar mondjesmaat Nederlands. We groeten elkaar echter altijd vriendelijk en wisselen een paar woorden uit als we elkaar tegen komen.
Het overlijden van haar vader
Op een dag vertelde haar man dat de vader van zijn vrouw in Syrië was overleden. Ze had haar vader al 7 jaar niet meer gezien. Dit vond ik zo verdrietig voor haar en ik stelde me voor hoe dat moest zijn. Je vader al zolang niet meer kunnen zien en niet bij zijn begrafenis aanwezig kunnen zijn.
Ik wilde graag wat voor haar doen, maar wist aanvankelijk niet zo goed wat. Ik kocht een goudkleurig kandelaartje met een kaarsje. Tijdens mijn opleiding tot ritueelbegeleider las ik het boek: ‘Rituelen rond het levenseinde’ van Berne Media. Een boek over rituelen en gebruiken rondom het levenseinde in verschillende godsdiensten. Nu las ik opnieuw het hoofdstuk over afscheidsrituelen bij moslims om zo mijn kennis op te frissen.
’s Middags belde ik bij mijn buren aan, dat vond ik best wel spannend. Want hoe zou ik ze aantreffen. Het is een andere cultuur en de taal blijft een dingetje. Op de deurmat stonden een aantal schoenen. Bezoekers doen hun schoenen uit als ze naar binnen gaan, dat is bij hen gebruikelijk.
Een kaarsje als teken van medeleven en troost
Mijn buurvrouw deed de deur open. Ik maakte een gebaar van medeleven en stak mijn kandelaartje naar voren. Direct wenkte ze me om binnen te komen. In de kamer zaten een paar vrouwen op de bank en met een armzwaai werd ik uitgenodigd plaats te nemen.
Een beetje onwennig keek ik rond. Het leek erop dat er een soort wake werd gehouden. Een vrouw met een wit kanten voile op haar hoofd had een rozenkrans in haar handen.
Zachtjes pratend probeerde ik helderheid te krijgen over dit samenzijn. Vond op dit moment in Syrië de begrafenisplechtigheid plaats?
Er werd gevraagd of ik koffie wilde, waarvoor ik in eerste instantie wilde bedanken. Eén van de vrouwen zei echter dat dit bij het ritueel hoorde. Mijn buurvrouw schonk vanuit een sierlijke hoge smalle koffiekan een klein beetje donkere koffie in een kommetje.
Het ritueel van koffie drinken bij een plechtigheid
Toen ik dit ritueel later opzocht las ik dat Syriërs koffie zien als onderdeel van hun levensstijl. De koffie wordt altijd opgediend bij belangrijke gelegenheden: van bijeenkomsten voor huwelijken met potentiële vrouwen tot reinigingsrituelen en begrafenissen. Het ritueel voor koffiedrinken kan zelfs een gewoon bezoek aan een Syrisch huis veranderen in een plechtige gelegenheid. De koffie wordt gemaakt met gesuikerd water. Bittere koffie is gereserveerd voor begrafenisplechtigheden, omdat de afwezigheid van suiker de sombere toon van de gelegenheid weerspiegelt.
In ons land drinken we vaak na een begrafenis koffie met cake. Een bakkie troost met iets zoets erbij is opwekkend en verzachtend tegelijk.
Dus dronk ik mijn koffie, die heel apart en bitter smaakte. En we zaten in stilte bij elkaar. Het kaarsje brandde. Ik vond het een hele intense ervaring, die me ontroerde. Ik voelde me verbonden met deze vrouwen, die hun land vanwege oorlog hebben moeten verlaten. De vanzelfsprekendheid waarin ik opgenomen werd in hun kring van steun en troost. Uiteindelijk ben ik zachtjes opgestaan en naar huis gegaan.
Rituelen bij afscheid
Ieder land kent zijn eigen gebruiken en afscheidsrituelen, maar er zijn ook universele rituelen, zoals het branden van een kaars. Het gaat er dan om deze op passende wijze te duiden. Wil jij meer weten over een persoonlijk ritueel, dan kun je altijd contact met mij opnemen, per telefoon 06-29078056 of karin@levenswending.nl
Ik ben aangesloten bij de Landelijk Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders.