Een sprookje bij de overgang van het oude naar het nieuwe jaar

Het was zo gruwelijk koud: het sneeuwde en het begon donker te worden, het was ook de laatste avond van het jaar – oudejaarsavond. In die koude en duisternis liep er op een straat een klein arm meisje blootshoofds en barrevoets; ja, ze had wel pantoffels gedragen toen zij van huis ging, maar wat hielp dat! Het waren hele grote pantoffels, haar moeder had ze het laatst gedragen, zó groot waren zij, en die verloor het kleintje toen zij door de straat holde, op het ogenblik dat twee wagens met verschrikkelijke vaart voorbij stoven. 

The Little Match Girl Passion
Zo begint het sprookje ‘Het kleine meisje met de zwavelstokken’ van Hans Christian Anderson, dat in 1845 verscheen. Dit sprookje kwam weer bij mij naar boven toen ik bij een prachtige voorstelling was van Wishful Singing & Lavinia Meijer ‘The Little Match Girl Passion’. Zes fantastische zangeressen zingen door componist David Lang geschreven liederen en worden daarbij begeleid door het betoverende harpspel van Lavinia Meijer. De muziek is minimalistisch en meditatief, met langzame en herhaalde patronen. Ik verdiepte mij opnieuw in dit sprookje.

Sprookjes en Vertellingen van Hans Christian Anderson
In mijn boekenkast staat een dik boek, de volledige uitgave Sprookjes en Vertellingen van Hans Christian Anderson. Het is uitgegeven in 1975. De bladzijden zijn inmiddels aan de randen vergeeld en het heeft zo’n speciaal geurtje. Bij sommige sprookjes staan zwart-wit tekeningen, bij anderen is er een ingeplakte kleurenplaat.

Sprookjes zijn tijdloos; ze blijven boeiend en relevant, omdat ze universele thema’s aansnijden die resoneren met mensen van alle leeftijden en culturen.

Het kleine meisje met de zwavelstokken
Het sprookje van het meisje met de zwavelstokjes past in deze tijd van het jaar. Het vertelt het verhaal van een arm meisje dat op oudejaarsavond alleen op straat is en wanhopig probeert om lucifers te verkopen. Ze heeft het koud en ze heeft honger. Om zichzelf op te warmen, steekt ze een voor een de lucifers aan en in haar verbeelding verschijnen verschillende visioenen en dromen. In één visioen ziet ze een prachtige kerstboom, in een andere droom ziet ze haar overleden grootmoeder. Als de lucifers opraken, sterft het meisje in de kou. De volgende ochtend wordt haar lichaam gevonden, maar ze is gestorven met een glimlach op haar gezicht, omdat ze in haar laatste momenten werd omringd door haar geliefde grootmoeder en de mooie dingen waar ze zo naar verlangde.

Waarom blijft dit sprookje mensen raken? 
Het klassieke sprookje van het meisje, dat in de bittere winterkou zwavelstokjes moet verkopen omdat er thuis niets te eten is, blijft mensen wereldwijd raken. Komt het door de eenvoud van het verhaal? Door de combinatie van vreugde en verdriet? Door de kracht van verbeelding? De dood, die het meisje herenigt met haar grootmoeder, is voor haar een bevrijding.

Wat roept het verhaal in ons op?
Het verhaal laat zich op allerlei verschillende manieren lezen. Allereerst als een oproep om niet weg te kijken van het lijden van de mensen om ons heen. Maar het roept ook vragen op:

• Waarom ondergaat het meisje zo passief haar lot?
• Zou ze niet in actie moeten komen?
• Zou je het kunnen opvatten als een aanmoediging om te blijven creëren, ook al lijkt het soms alsof niemand iets van ons wil aannemen?
• Laat het verhaal zich lezen als een uitnodiging om de verleidingen van de droomwereld te weerstaan en in plaats daarvan in actie te komen?
• Of confronteert het verhaal ons met het ongemakkelijke gegeven dat het leven niet zo maakbaar is als je in bittere armoede leeft?

Het slot van het sprookje
Maar in de hoek bij het huis zat in de koude morgenstond het kleine meisje met rode wangen, met een glimlach om haar mond – dood, doodgevroren op de laatste avond van het nieuwe jaar. Nieuwjaarsmorgen brak aan over het lijkje dat daar met de zwavelstokken zat, waarvan een bosje bijna was opgebrand. Zij had zich willen warmen, zei men. Niemand wist wat voor moois ze had gezien, in welke glans zij met haar oude Grootje binnen was getreden in de vreugde van het nieuwe jaar!

Mijn wens voor het nieuwe jaar
Dit sprookje past bij de overgang van het oude naar het nieuwe jaar. Het brengt me bij mijn wens en intentie: laten we omzien naar elkaar. Laten we onze harten openen voor begrip, vriendelijkheid en compassie. In een wereld vol uitdagingen en veranderingen, laten we ons verbinden door elkaar te ondersteunen, te luisteren en er te zijn voor elkaar. Laten we koesteren wat ons verbindt en laten we, door om te zien naar elkaar, een wereld van verschil maken.

Ik wens je een gezond, goed, licht en liefdevol 2024 toe!