Verlies verwerk je niet, je kunt het hoogstens overleven

Het interview met rouwdeskundige Daan Westerink in het programma De Verwondering raakte mij vorige week in mijn hart. Daan verloor op jonge leeftijd haar ouders. Na een burn-out wordt ze geconfronteerd met darmkanker. Aan hulpboeken en goedbedoelde adviezen blijkt ze niet veel te hebben. “Uiteindelijk moet je je eigen weg gaan en maar zien waar die weg je brengt. Het gaat niet om verwerken, schaf dat woord af” zo zegt ze. Ze spreekt over zoet verlangen, heimwee en herinneren.

Heimwee is een prachtig mooi woord
Daan vertelt: “Ik geloof dat mijn overleden dierbaren nog heel dichtbij zijn. Het gaat er niet om of dit waar is, maar ik geloof dat de energie van mijn overleden ouders en grootouders mij nog voedt. Het is verlangen, heimwee, een soort ondertoon die er mag zijn. Er blijft meer verlangen dan rouw. Het raakt me dat ik bij de herinneringen mag, dat ik mag blijven verhalen over vroeger. En heimwee is een prachtig mooi woord. Het verlies heeft mij gevormd, de relatie gaat door in een andere vorm.”

Daan Westerink schreef de boeken: Verder zonder jou en Leven zonder ouders.

Mijn ervaringen met rouw
Ze spreekt over het diepste zwart recht in de bek kijken, over hoop, hoe klein soms ook. Ze heeft het kleine leven lief gekregen. De woorden van Daan sluiten aan bij mijn eigen ervaringen met rouw. Niet alleen bij afscheid aan de dood, zoals na het overlijden van mijn vader, familie en vrienden. Of bij de families die ik ontmoet tijdens mijn werk als ritueelbegeleider bij afscheid, mijn vrijwilligerswerk bij een Rouwcafé of tijdens herdenkingsbijeenkomsten waar ik zing. Maar ook bij afscheid bij leven, zoals ik dat heb ervaren na de scheiding van de vader van mijn kinderen. Dierbare herinneringen aan de tijd dat ons gezin nog heel was, het opgroeien van de kinderen, lief en leed dat we deelden en daarna het verlies van een fijne werkplek. Mijn gevoel mag er zijn, heimwee, een zoet verlangen. Los van wat er nu aan goeds is in mijn leven.

Manu Keirse
Al eerder las ik het standaardwerk Helpen bij verlies en verdriet van Manu Keirse, psycholoog en arts gespecialiseerd in rouwverwerking. Hij schreef dit boek in 1995, maar jaren later herschreef hij het. Hij was tot het inzicht gekomen dat je rouw helemaal niet kunt verwerken. “Verlies verwerk je niet, je kunt het hoogstens overleven” zo zegt hij.

Verlies verweven in je leven
Wanneer ik als ritueelbegeleider voorga in een afscheidsceremonie, wens ik de mensen kracht en warmte toe om dit verlies te verweven in hun leven. In een nagesprek enige tijd na de uitvaart, luister ik vooral. Als het past geef ik zachte bemoediging en vertel dat ieder rouwproces uniek is. Dat verhalen verteld mogen blijven worden en namen genoemd.

Dit prachtige gedicht is geschreven door Floortje Agema, begeleider bij verlies en rouw en schrijver. Ik deel het hier graag.

Ik weef jou
ik weef de tranen in mijn leven
ik weef de trots in alle dagen
ik weef de pijn in zachte strengen
ik weef jou, in alle lagen

wie je was, wie je zult blijven
hoe je kijkt en hoe je lacht
wat je gaf en wat ik leerde
weven zal ik, alles wat je bracht

ik weef het missen, en het dragen
ik weef de liefde die is gebleven
ik weef jou met zorg en aandacht
in alle draden van mijn leven

Levenswending
Ik bied je graag een luisterend oor en mocht je meer rouwbegeleiding nodig hebben, dan kan ik je verwijzen naar een rouwcoach uit mijn netwerk. Zelf ben ik vrijwilliger bij het Rouwcafé in Tiel. Zie voor informatie: www.levenswending.nl.