Ik kijk naar het programma De Verwondering waarin Shervin Nekuee (socioloog en publicist) te gast is. Het interview met hem maakt diepe indruk op mij. Rond zijn 19e vluchtte hij uit Iran. Na een jaar in Utrecht gewoond te hebben, overleed zijn moeder aan kanker. De rouw van dit grote verlies durfde hij jarenlang niet onder ogen te komen. Hij verdiepte zich in het soefisme en de mystieke poëzie van Rumi. Eindelijk vond hij woorden voor zijn melancholische gevoelens rondom het afscheid van zijn moeder.
Wie was Rumi?
Soefi-dichter Jalal ad-Din Muhammad Rumi (1217-1273) was de meest invloedrijke dichter en mysticus van zijn tijd. Hij woonde het grootste deel van zijn leven in Turkije en schreef in het Perzisch. Nog steeds is zijn oeuvre immens populair. In zijn werk staat hij stil bij de schoonheid en kracht van (goddelijke) liefde en inspireert je om het zélf te ervaren.
Het verhaal van de rietfluit
Nekuee gaat in het interview dieper in op het verhaal van de rietfluit waarin een riet, gesneden uit het rietveld, het verhaal van liefde en verlangen vertelt. Rumi gebruikt in dit verhaal de metafoor van het riet voor de mens. Net als het riet is de mens gescheiden van zijn oorsprong. Rumi veronderstelt dat deze wereld niet de oorspronkelijke plaats van de mens is en dat de mens is afgescheiden. Zijn woorden vinden een weerklank in mij en vast ook in vele andere mensen. Ze inspireren en bieden troost en hoop.
Hoor hoe klagend de rietfluit klinkt,
Hoe hij vertelt over lange scheiding:
‘Sinds ik uit het riet werd weggesneden,
Klagen mannen en vrouwen in mijn gefluit.
De scheiding moet mijn borst doorboren,
Opdat ik zeg hoe ik lijd door verlangen.
Ieder die van zijn oorsprong is verdreven,
Wil terug naar de tijd van samenzijn.
Pijn als opening naar verbinding
Volgens Nekuee zegt Rumi in dit verhaal: ‘ik ben pas begonnen te zingen, het leven te bezingen en de mensen om mij heen kunnen verzamelen, op het moment dat ik werd afgesneden van mijn rietbed, van mijn oorsprong. Ik kon mensen pas verfijnd verleiden toen zij gaten in mij boorden.’
Nekuee geeft aan hoe pijn een opening kan zijn naar verbinding en hoe pijn ingezet kan worden voor troost. We hebben allemaal in ons leven met littekens en pijn te maken. We leven in een samenleving die pijn vermijdend is. Hij zegt: “Het is uiteindelijk niet het verhaal van de pijn, maar het bezingen van de pijn dat mensen bij elkaar brengt, dat is melancholie muziek, melancholie in de kunsten.”
Leven vanuit liefde
Nekuee spreekt ook over leven vanuit liefde. Hij zegt: “Ultieme liefde is om pijn op een wijze te kunnen omarmen dat het iets brengt voor de wereld, niet zozeer voor jezelf.” Hij vervolgt: “Er is altijd een bron van troost. Dat in het onverwachte en meeslepende wat leven ook kan zijn, er een bodem is. God in het Perzisch is een zelfstandig naamwoord en betekent Kom tot Jezelf. Mensen die wij ontmoeten zaaien iets en het kan dat dat jaren later tot groei en bloei komt, in het goede en het kwade. Maar wij zaaien altijd iets in elkaars hart. Voor de mens is de ontmoeting altijd de bestemming.”
‘Al zou de wereld vol met doornen groeien,
een liefdevol hart blijft altijd een hof waar rozen bloeien.’
-Rumi
Een dieper thuis
Op de vraag: “Waar ben jij thuis?” antwoordt Nekuee: “Dat is niet meer lokaal gebonden. Ik ben thuis in het juiste gezelschap en dat is waar men de taal van het hart spreekt, dat is een dieper thuis.”
‘Love yourself completely. Go back to the root of your own soul.‘
-Rumi
Keer terug naar je hart
“Kom uit je cognitie en je rationele wikkende en wegende en keer terug naar je hart. De taal van het hart is een melancholische taal, de taal waar we ook bang voor kunnen zijn, omdat het ook een taal is dat vanuit een soort pijn ontstaat. Maar je weet als je het wel verdraagt, brengt het het licht, een licht die uitzonderlijk is, want het is een licht die met gemis te maken heeft, maar omdat je het bezingt en niet beklaagt is het licht en brengt troost, ook voor anderen,” aldus Nekuee.
‘The beauty you see in me is a reflection of you.‘
-Rumi
De taal van liefde
Soefi-dichter Rumi spreekt een taal die iedereen verstaat: de taal van de liefde. Daarom worden zijn gedichten nog altijd gelezen, al zijn ze honderden jaren oud. Ze roepen bij velen een gevoel van bevrijding, van geluk op.
‘Let the beauty of what you love, be what you do.‘
-Rumi
De kracht van metaforen
Bij het schrijven van mijn teksten bij een afscheid maak ik, als het past, gebruik van metaforen. Het is niet altijd eenvoudig om uit te leggen hoe je je voelt of wat je ervaring is. Een metafoor overstijgt de beperkte mogelijkheden van de directe taal. Het inzicht dat je krijgt bij het gebruik van een metafoor komt meer van het hart dan van het hoofd.
De herberg – Rumi
Op de dag dat ik dit blog schrijf en me opnieuw verdiep in Rumi leest mijn yogalerares het gedicht de Herberg van Rumi voor.
Dit mens-zijn is een soort herberg
Elke ochtend weer nieuw bezoek.
Een vreugde, een depressie, een benauwdheid,
een flits van inzicht komt
als een onverwachte gast.
Verwelkom ze; ontvang ze allemaal gastvrij
zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt
die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat.
Behandel dan toch elke gast met eerbied.
Misschien komt hij de boel ontruimen
om plaats te maken voor extase…….
De donkere gedachte, schaamte, het venijn,
ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns
en vraag ze om erbij te komen zitten.
Wees blij met iedereen die langskomt
de hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd
om jou als raadgever te dienen.
Levenswending
Wil je mijn hulp bij het schrijven van een overweging en/of levensverhaal en liefdevolle woorden bij een afscheid waarin de overledene gekend wordt? Neem dan gerust contact met mij op. Ik werk samen met de uitvaartverzorger van jouw keuze. Mijn telefoonnummer is 06-29078056, mailen kan ook naar karin@levenswending.nl.
Ik ben aangesloten bij de Landelijk Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders.